Reishi, Lakownica żółtawa lub za Linneuszem - Ganoderma lucidum jest orientalnym grzybem o naprawdę imponującej historii stosowania. Wywodzi się z Tradycyjnej Medycyny Chińskiej, gdzie wykorzystywany był juz ponad 4 tysiące lat temu. W krajach Dalekiego Wschodu produkuje się z niego talizmany, których zadaniem jest ochrona przed nieszczęściami. W Chinach grzyby Reishi określa się jako lingzhi, co oznacza „zioło o duchowej mocy”. Stosuje się je tam w celu wzmacniania siły organizmu, a także jako lek wspierający walkę z chorobami nowotworowymi. Reishi nazywany jest także „rośliną nieśmiertelności”, co dość dobrze odzwierciedla jego główne przeznaczenie jako adaptogenu – zwiększenie witalności, poprawę ogólnego zdrowia oraz adaptację do ciężkich warunków (psychicznych i fizycznych). Powszechnie znane jest także jego bardzo korzystne i szerokie działanie w kontekście poprawy funkcjonowania mózgu i całego układu nerwowego. Prozdrowotne właściwości tych grzybów od lat potwierdzane są wynikami badań wielu zespołów badawczych. Co zatem mówi nam nauka o Reishi?
Przede wszystkim - to ogromny rezerwuar substancji aktywnych i antyoksydantów. W jego zarodnikach zidentyfikowano m.in. węglowodany proste i złożone, aminokwasy, związki nieorganiczne, olejki eteryczne, kwas askorbinowy, betainę, kwas stearynowy, kwas kokosowy, ergosterol i β-sitosterol. Stanowi także istotne źródło jonów - Mg2+, Zn2+, Ca2+ i Fe2+. W owocnikach tych grzybów znajdują się triterpeny, polisacharydy, sterole i mleczany oraz kwasy ganoderowe (A-G). Najlepiej przebadanymi związkami aktywnie czynnymi pozyskanym z Reishi są węglowodany złożone (polisacharydy), a w szczególności beta-D-glukan [1].
Ganoderma lucidum ma kilka odmian (czerwoną, fioletową, niebieską, żółtą, czarną i białą), jednak za najcenniejszą pod względem zdrowotnym uważa się zdecydowanie tę czerwoną. W Europie Reishi pojawia się rzadko, a w naszym kraju objęty jest ochroną - przypisano go do roślin o statusie R (potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego występowania małych obszarów siedliskowych). Rośnie głównie na obumarłych lub żywych drzewach i ich pniach, a najchętniej bytuje na tych liściastych - dębach i bukach. Ponieważ trend na roślinną suplementację i adaptogeny trwa w najlepsze (oby tak dalej!) - zapotrzebowanie na Reishi rośnie i w dużych ilościach jest on hodowany komercyjnie.
Badania nad zastosowaniem Reishi prowadzone w latach 90. ubiegłego stulecia [1]
Mechanizmy prozdrowotnego działania Reishi
1. Funkcje neuroprotekcyjne
Reishi wspomaga tworzenie nowych neuronów, poprawia “ostrość umysłu” i funkcje poznawcze. Zawarte w tych grzybach polisacharydy promują tworzenie się komórek macierzystych neuronów , a co za tym idzie - wspomagają neurogenezę i znacząco łagodzą problemy pamięciowe.
Nasilają aktywację receptora czynnika wzrostu fibroblastów 1 (FGFR1) i aktywują szlak sygnałowy kinaz ERK i AKT – dzięki czemu działają prożyciowo/wspierająco przeżywalność komórek [2]
Zmniejszają apoptozę neuronów – osłabiają ekspresję białek zaangażowanych w śmierć komórki: kaspazę 3, białka Bax i Bim, zwiększają ekspresję białka Bcl-2. Hamują apoptozę neuronalną wywołaną stresem oksydacyjnym [3]
Wspomagają działanie neuroprotekcyjne i różnicowanie się neuronów za pośrednictwem aktywacji szlaku białka CREB (cAMP-response element binding protein) [4]
Promują przeżywalność neuronów poprzez aktywację czynnika NGF (czynnik wzrostu neuronów) oraz białka BDNF (neurotroficzny czynnik pochodzenia mózgowego) [5]
Zapobiegają utracie neuronów spowodowanej toksycznym działaniem kwasu kainowego w hipokampie. G. lucidum zmniejsza stan zapalny w mózgu – powoduje spadek poziomu białka GFAP (jeden z markerów stanu zapalnego w mózgu, białko występujące w astrocytach), TNF-alfa i IL-1beta [6]
Zapobiegają denegeneracji neuronów dopaminergicznych poprzez hamowanie aktywacji mikrogleju, czynnika TNF-alfa i interleukiny IL-1beta [7]
Hamują szkodliwy dla neuronów napływ nadmiaru wapnia i zwiększają ekspresję białka CaMK II – wykazują działanie ochronne wobec neuronów w epilepsji [8]
2. Hamowanie neurodegeneracji i poprawa funkcji poznawczych
Reishi wykazują szerokie działanie wspierające pracę komórek nerwowych i zmniejszające uszkodzenia mózgu występujące w chorobie Alzheimera (badane na odpowiednich modelach komórkowych i zwierzęcych). Wyniki doświadczeń wskazują, że polisacharydy wyizolowane z Reishi mogą być ważnym, regeneracyjnym środkiem terapeutycznym wykorzystywanym we wspomaganiu leczenia zaburzeń funkcji poznawczych związanych z chorobami neurodegeneracyjnymi.
Znacząco osłabiają toksycznośc amyloidu beta poprzez zachowanie białka gęstości synaptycznej, synaptofizyny. W neuronach poddanych szkodliwemu działaniu amyloidu , hamują szlak sygnałowy kinazy JNK i p38. Zapobiegają fosforylacji i aktywacji tych białek, chorniąc neurony przed śmiercią komórkową [9]
Hamują działanie acetylocholinesterazy (AChE), enzymu rozkładającego acetylocholinę. Jest to neuroprzekaźnik, którego znaczna utrata i deficity związane są z patogenezą choroby Alzheimera. Opisane działanie Reishi powodowane jest prawdopodobnie obecnością polisacharydów, związków fenolowych i flawonoidów, o których wiadomo, że istotnie hamują AChE [10,11]
3. Działanie antyoksydacyjne
Obecność związków triterpenowych sprawia, że Reishi wykazują silne działanie przeciwutleniające. Są więc zaliczane do antyoksydantów, czyli związków uczestniczących w neutralizacji wolnych rodników i łagodzących stres oksydacyjny - chronią komórki przed uszkodzeniem i ogólnie rzecz ujmując - zwiększają witalność organizmu.
Zmniejszają ilość wytwarzanych wolnych rodników tlenowych, produktów utleniania lipidów (peroksydacji) oraz związków powstałych w wyniku utleniania białek [12]
Zwiększają poziom glutationu (GSH) [12]
Stymulują powstawanie elementów mitochondrialnego łancucha transportu elektronów [12]
Zwiększają poziom enzymów antyoksydacyjnych – MnSOD, katalazy, SOD, peroksydazy glutationowej (GSH-Px) [13]
4. Działanie uspokajające
Ekstrakt z Reishi stosowany jest z powodzeniem w przypadku problemów z relaksacją i zasypianiem. Poprawia jakość snu i działa uspokajająco.
Istotnie zwiększa całkowity czas snu i wydłuża czas trwania fazy (REM). Reishi zmniejszają także spontaniczny ruch podczas czuwania, przyspieszają zasypianie [14]
Aktywując układ GABA-ergiczny wykazuje aktywność porównywaną do benzodiazepin (leków o działaniu przeciwlękowym, uspokajającym, nasennym, przeciwdrgawkowym, miorelaksacyjnym) [15]
5. Wsparcie układu immunologicznego
Grzyby Reishi wykazują szerokie spektrum działania w kontekście wzmacnienia układu odpornościowego. Intensyfikują funkcje limfocytów T, krwiotwórczy potencjał komórek i innych czynników odpornościowych.
Polisacharydy zawarte w Reishi są silnym immunomodulatorem - wywierają znaczący i wszechstronny wpływ na komórki odpornościowe, w tym limfocyty B, limfocyty T, komórki NK (Natural Killer), makrofagi i komórki dendrytyczne (DC), czyli wyspecjalizowane komórki prezentujące antygen, biorące udział w odpowiedzi immunologicznej na infekcje oraz w odpowiedzi przeciwnowotworowej [16]
Mogą zwiększyć ekspresję mRNA IFN-γ. Mogą również pobudzać cytotoksyczność limfocytów T. Zwiększają uwalnianie TNF-γ i IFN-γ w limfocytach T [17]
Są czynnikiem stymulującym limfocyty B (produkujące przeciwciała), zwiększają ich ilość oraz promują ich aktywację [18]
Działają antyalergicznie - zmniejszając poziom histaminy, co jest szczególnie ważne dla osób z zaburzonym działaniem enzymu DAO lub alergiami histaminowymi. Obniżenie nasilenia się alergii występuje za sprawą triterpenoidów, które blokują związki, będące mediatorami stanu zapalnego. Prowadzi to do ‘’wyciszenia’’ nadreaktywnego systemu immunologicznego i wyciszenia objawów [19,20]
6. Regulacja gospodarki węglowodanowej
Grzyby Reishi poprawiają parametry metaboliczne, mogą zatem wspomagać leczenie i zapobieganie cukrzycy typu 2 czy chorób układu sercowo – naczyniowego. Dzięki obecności beta-glukanów wspierają prawidłową gospodarkę węglowodanową.
Zmniejszają poziom glukozy we krwi, zwiększają wydzielanie insuliny i poprawiają aktywność glukokinazy wątrobowej [21]
Zmniejszają poziom cholesterolu frakcji LDL i zwiększają zawartość HDL w surowicy krwi [22,23]
Dlaczego warto stosować Reishi?
Ponieważ to grzyby o niezwykle wszechstronnym oddziaływaniu na komórki. Modulują odpowiedź organizmu na bodźce stresowe, wzmacniają odporność, działają neuroprotekcyjnie, podnoszą poziom sił witalnych i co istotne - nie wykazują działania psychodelicznego (nie zmieniają percepcji).
Badania przeprowadzone z udziałem modeli komórkowych i zwierząt pozwalają nam coraz lepiej rozumieć mechanizmy ich prozdrowotnego działania. Wyniki są bardzo obiecujące i sugerują, że grzyby Reishi mogą znaleźć swoje ważne miejsce również we wspieraniu tradycyjnej farmakoterapii.
Dawkowanie/suplementacja
Grzyby Reishi charakteryzują się kwaśnym, nieco drzewnym posmakiem i zapachem, a najczęściej spożywa się je w formie naparu, ekstraktu lub kapsułek. Wszystko zależy oczywiście od naszych preferencji, jednak przy wyborze suplementu najlepiej kierować się ilością zawartych w nim polisacharydów, ponieważ to właśnie one są jednym ze składników o najlepiej udokumentowanym działaniu na organizm. W dostępnych na naszym rynku produktach najczęściej spotyka się ekstrakty standaryzowane na ~30% lub ~50% wspomnianych związków. Moim ulubionym sposobem czerpania korzyści z Reishi jest łączenie ich z kawą i innymi prozdrowotnymi grzybami - Chagą, Cordycepsem i Lion`s Mane. Tekst uzasadniający moją miłość do Lion`s Mane znajduje się tutaj.
Bezpieczeństwo stosowania
Ekstrakt z Reishi uznany został za bezpieczny. Bezwględnie należy jednak pamiętać, że jak w przypadku wszystkich substancji oddziaływających na organizm - kluczem jest zachowanie odpowiedniej dawki i pamięć o możliwych interakcjach. Wspomniane grzyby mogą potęgować działanie leków na nadciśnienie tętnicze, ponieważ same mają hipotensyjne właściwości. Z tego względu nie powinny ich stosować osoby zmagające się ze zbyt niskim ciśnieniem krwi. Nie należy ich także stosować na co najmniej 2 tygodnie przed i po zabiegach chirurgicznych, ze względu na właściwości obniżające krzepliwość krwi. Nie zaleca się przyjmowania Reishi przez kobiety w ciąży oraz karmiące piersią. Sugerowany czas przyjmowania tych grzybów to 3 miesiące, po tym okresie należy zrobić przerwę.
W sytuacji przyjmowania leków na stałe (również w trakcie trwania chemioterapii) i problemów zdrowotnych, zawsze należy skonsultować chęć rozpoczęcia jakiejkolwiek suplementacji z lekarzem. Szczególnie w przypadku adaptogenów i związków o tak szerokim spektrum działania, które dość często wchodzą w interakcje z lekami.
Stosuję połączenie Reishi oraz Cordycepsu (ShroomMe) od HealthLabs. To produkt należący do linii suplementacji wspierającej mózg i działanie umysłu (4 Mind i 4 Soul), które współtworzyłam :) Kod rabatowy na wszystkie produkty Health Labs - ASIA10.
Wybrane połączenia z innymi związkami - działanie synergistyczne
Reishi + Cordyceps - poprawa stanu zdrowia psychicznego i fizycznego (zmniejszenie stresu, zmęczenia), niwelowanie szkodliwych zmian komórkowych zachodzących wraz z postępującym wiekiem (potencjał anti-aging), wsparcie układu immunologicznego.
Reishi+Lion`s Mane - działanie neuroprotekcyjne, wpływ na neurogenezę, poprawa zdolności poznawczych.
Reishi + l-teanina - działanie uspokajające, a w połączeniu z kawą – niwelujące rozdrażnienie po jej spożyciu. Korzystny wpływ na „jasność” myślenia. Ze względu na działanie antyoksydacyjne - poprawa kondycji mózgu, może sprzyjać hamowaniu migracji komórek nowotworowych.
Reishi + witamina C - takie połączenie potęguje działanie Reishi – przyspiesza proces rozpuszczania zawartych w nich polisacharydów w organizmie, wzmaga właściwości antyoksydacyjne i działanie immunostymulujące.
Reishi +Ashwagandha - funkcje tonizujące i neuroprotekcyjne, usprawniające działanie acetylocholiny - korzystny wpływ na pamięć. Poprawa gospodarki węglowodanowej.
Reishi+Bacopa Monnieri/Gotu Kola - wsparcie syntezy acetylocholiny - poprawa pamięci, działanie neuroprotekcyjne.
Bibliografia:
http://www.postepyfitoterapii.pl/wp-content/uploads/2014/11/pf_2011_028-033.pdf
Huang S, Mao J, Ding K, et al. Polysaccharides from Ganoderma lucidum Promote Cognitive Function and Neural Progenitor Proliferation in Mouse Model of Alzheimer's Disease. Stem Cell Reports. ;8(1):84–94.
Sun XZ, Liao Y, Li W, Guo LM. Neuroprotective effects of ganoderma lucidum polysaccharides against oxidative stress-induced neuronal apoptosis. Neural Regen Res. 2017;12(6):953–958.
Cheung WM, Hui WS, Chu PW, Chiu SW, Ip NY. Ganoderma extract activates MAP kinases and induces the neuronal differentiation of rat pheochromocytoma PC12 cells. FEBS Lett. 2000 Dec 15;486(3):291-6.
Zhang XQ, Ip FC, Zhang DM, Chen LX, Zhang W, Li YL, Ip NY, Ye WC. Triterpenoids with neurotrophic activity from Ganoderma lucidum. Nat Prod Res. 2011 Oct;25(17):1607-13.
Aguirre Moreno AC, Campos Peña V, Villeda Hernández J, León Rivera I, Montiel Arcos E. Ganoderma lucidum reduces kainic acid-induced hippocampal neuronal damage via inflammatory cytokines and glial fibrillary acid protein expression. Proc West Pharmacol Soc. 2011;54:78-9.
Zhang R, Xu S, Cai Y, Zhou M, Zuo X, Chan P. Ganoderma lucidum Protects Dopaminergic Neuron Degeneration through Inhibition of Microglial Activation. Evid Based Complement Alternat Med. 2011;2011:156810
Wang SQ, Li XJ, Qiu HB, et al. Anti-epileptic effect of Ganoderma lucidum polysaccharides by inhibition of intracellular calcium accumulation and stimulation of expression of CaMKII α in epileptic hippocampal neurons [published correction appears in PLoS One. 2014;9(10):e111295. PLoS One. 2014;9(7):e102161. Published 2014 Jul 10.
Lai CS, Yu MS, Yuen WH, So KF, Zee SY, Chang RC. Antagonizing beta-amyloid peptide neurotoxicity of the anti-aging fungus Ganoderma lucidum.Brain Res. 2008;1190:215-224.
Cör D., Botić T., Knez Ž., Batista U., Gregori A., Pohleven F., Bončina T. Two-stage extraction of antitumor, antioxidant and antiacetylcholinesterase compounds from Ganoderma lucidum fruiting body. J. Supercrit. Fluids. 2014;91:53–60;
Cör D, Knez Ž, Knez Hrnčič M. Antitumour, Antimicrobial, Antioxidant and Antiacetylcholinesterase Effect of Ganoderma Lucidum Terpenoids and Polysaccharides: A Review. Molecules. 2018;23(3):649. Published 2018 Mar 13
Ajith TA, Sudheesh NP, Roshny D, Abishek G, Janardhanan KK (2009). Effect of Ganoderma lucidum on the activities of mitochondrial dehydrogenases and complex I and II of electron transport chain in the brain of aged rats. Exp Gerontol, 44: 219-23.
Sudheesh NP, Ajith TA, Janardhanan KK (2009). Ganoderma lucidum (Fr.) P. Karst enhances activities of heart mitochondrial enzymes and respiratory chain complexes in the aged rat. Biogerontology, 10: 627-36.
Cui XY, Cui SY, Zhang J, Wang ZJ, Yu B, Sheng ZF, Zhang XQ, Zhang YH. Extract of Ganoderma lucidum prolongs sleep time in rats. J Ethnopharmacol. 2012 Feb 15;139(3):796-800
Chu QP, Wang LE, Cui XY, Fu HZ, Lin ZB, Lin SQ, Zhang YH. Extract of Ganoderma lucidum potentiates pentobarbital-induced sleep via a GABAergic mechanism. Pharmacol Biochem Behav. 2007 Apr;86(4):693-8.
Bao XF, Wang XS, Dong Q, et al. Structural features of immunologically active polysaccharides from Ganoderma lucidum . Phytochemistry. 2002;59:175‐181.
Cao LZ, Lin ZB. Regulation on maturation and function of dendritic cells by Ganoderma lucidum polysaccharides. Immunol Lett. 2002;83:163‐169.
Wang SY, Hsu ML, Hsu HC, et al. The anti‐tumor effect of Ganoderma lucidum is mediated by cytokines released from activated macrophages and T lymphocytes. Int J Cancer. 1997;70:699‐705.
Bhardwaj N, Katyal P, Sharma AK. Suppression of inflammatory and allergic responses by pharmacologically potent fungus Ganoderma lucidum.Recent Pat Inflamm Allergy Drug Discov. 2014;8(2):104-117;
Sanodiya BS, Thakur GS, Baghel RK, Prasad GB, Bisen PS. Ganoderma lucidum: a potent pharmacological macrofungus.Curr Pharm Biotechnol. 2009;10(8):717-742
Zhang LZ, Feng L. Researching the mechanism of GLPS's hypoglycem. Fujian Med J. 2004;26:137‐140
Xu Y, Zhang X, Yan XH, et al. Characterization, hypolipidemic and antioxidant activities of degraded polysaccharides from Ganoderma lucidum. Int J Biol Macromol. 2019;135:706-716.
Li F, Zhang Y, Zhong Z. Antihyperglycemic effect of ganoderma lucidum polysaccharides on streptozotocin-induced diabetic mice. Int J Mol Sci. 2011;12(9):6135-6145.